Nui n? haum?na i ha‘alele i nehinei, a nui n? haum?na hou i hiki mai no n? papa o k?ia pule. Ua wala‘au p? au me kekahi o n? haum?na hou, ‘o Barbara kona inoa. No Wale ‘o ia, ak?, he iwak?luak?m?lima ona makahiki i noho ai ma ‘Ilelani, no ka mea, ua male ‘o ia he k?ne ‘Ailiki. He kumu kula ‘o ia ma kekahi kula ha‘aha‘a, a nui k?na mau mea i ha‘i mai ai ia‘u no ke k?lana o ka ‘?lelo ‘Ailiki ma n? kula, a me ke a‘o ‘ia o ka ‘?lelo ‘Ailiki ma n? kula like ‘ole.
Ma ka laul?, ‘ike ‘o Barbara ‘ekolu ‘ano kula ma ‘Ilelani – n? Gaelscoil, ‘o ia ho‘i, n? kula kaiapuni ‘?lelo ‘Ailiki, n? kula i like ke k?lana o ka ‘?lelo ‘Ailiki a me ka ‘?lelo Pelek?ne, a me n? kula ‘?lelo Pelek?ne. Ma n? kula Gaelscoil, ‘o ka ‘?lelo ‘Ailiki ka ‘?lelo o ke a‘o ‘ana, a a‘o ‘ia ka ‘?lelo Pelek?ne ma ke ‘ano he ‘?lelo ‘?. Ahuwale kona makemake ‘ole i n? Gaelscoil. ‘?lelo ‘o ia, he ho‘?li‘i ke ‘ano o ka hapanui o n? ‘ohana e ho‘ouna ‘ana i n? keiki i ia mau kula. ‘A‘ole l?kou ho‘ouna i n? keiki i ia mau kula ma muli o ke a‘o ‘ana ma ka ‘?lelo ‘Ailiki, ak?, me he lei hulu l? ka ‘?lelo ‘ana “Hele ka‘u keiki i ka Gaelscoil” ma ke ‘ano he ho‘opi‘i k?lana ia no ka ‘ohana. Ho‘omaka n? haum?na e a‘o i ka ‘?lelo Pelek?ne ma ka papa ‘eh? a ‘elima paha.
Ma n? kula ‘?lelo Pelek?ne, ho‘omaka n? haum?na e a‘o i ka ‘?lelo ‘Ailiki ma ka papa ‘ekahi a ‘elua paha, a ‘akahi a loli nui ke ‘ano o ke a‘o ‘ana. Ma mua, k?lele nui ‘ia ke k?kau ‘ana a me ka heluhelu ‘ana ka ‘?lelo ‘Ailiki ma ia mau papa, ak?, ‘ike ‘o Barbara ‘a‘ole pa‘a maika‘i i n? haum?na i ka ‘?lelo ‘ana a me ka lohe ‘ana i ka ‘?lelo ‘Ailiki. P?‘iwi n? ho‘i ‘o ia i ka nui o n? haum?na e hele ana i? ia me ka ‘?lelo “mai ‘?lelo mai ia‘u me ka ‘?lelo ‘Ailiki, e h?‘awi mai i pepa no ka heluhelu ‘ana, a mai noi ia‘u e ‘?lelo ‘Ailiki. E h?‘awi mai i ka ha‘awina k?kau.” I kona mana‘o, p?l? n? haum?na e komo ana i n? kulanui kekahi, m?kaukau loa l?kou ma ke k?kau ‘ana a me ka heluhelu ‘ana, ‘a‘ole na‘e l?kou walewaha ma ka ‘?lelo ‘Ailiki. ‘O ka pololei, ho‘ohana ‘ia n? ‘?lelo ‘elua m? k?na kula e a‘o ai, ak? na‘e, k?ka‘ikahi ka lohe ‘ana i ka ‘?lelo ‘Ailiki.
Hoihoi k?na wehewehe ‘ana mai i ka ‘?naehana ho‘om?kaukau kumu a me ke komo ‘ana ma ke kulanui. E like ho‘i me ka hana ma ‘Amelika, koi ‘ia n? haum?na e hana i kekahi h?‘ike ana m?kaukau ma ka pau ‘ana o ke kula ki‘eki‘e. ‘Ehiku m?hele o ia h?‘ike, a ‘o ka m?kau ‘?lelo ‘Ailiki kekahi m?hele. Ma mua o ka makahiki 1972, pono n? haum?na e puka ma k?l? me k?ia m?hele no ke komo ‘ana i ke kulanui, a pono e puka me ka hanohano ma ka m?hele ‘?lelo ‘Ailiki no ke komo ‘ana i n? papahana ho‘ona‘auao. ‘A‘ole i hau‘oli ka po‘e he nui i ke koi ‘ia o ka m?kau ‘?lelo ‘Ailiki no ke komo ‘ana i ke kulanui, no laila, ua k?pae ‘ia ia koina ma ka makahiki 1972. Mau n? ke koina o ka puka ‘ana ma ka m?hele ‘?lelo ‘Ailiki me ka hanohano no ke komo ‘ana i n? papahana ho‘ona‘auao, a me ka lilo ‘ana i kumu.
‘Elua ala no ke lilo ana i kumu kula ma ‘Ilelani. Hiki i ke kanaka ke komo i ka papahana BA Ho‘ona‘auao ma ke kulanui; ‘ekolu makahiki ka l?‘ihi o ia ‘ano papahana. A hiki ke komo i ka papahana BA ma kekahi m?kia ‘? a‘e (ka ‘epekema, ka ‘?lelo, ka makemakika, a p?l? aku), a laila, e komo i ka papahana mulipuka ma ka ho‘ona‘auao; ho‘okahi makahiki ka l?‘ihi o ia polokalamu. I loko o ia mau papahana, pono e a‘o i loko o ka lumi papa ma lalo o ke kumu laeo‘o, a loa‘a p? n? h?‘ike ana m?kaukau, e like ho‘i me ka Praxis. Loa‘a n? ka k?lana k?manawa ana m?kaukau, a ana ‘ia ka m?kaukau o ke kumu e ko ke kula; ho‘okahi a i ka ‘elua makahiki ka l?‘ihi o ia w?.
No ka mo‘oha‘awina, ‘a‘ole i nui ko Barbara hoihoi. ‘?lelo ‘o ia ka‘awale loa n? kumuhana, a ‘a‘ole i ho‘ohui ‘ia n? kumuhana i loko o n? ha‘awina. A‘o ‘ia ka makemakika ma ka papa makemakika, ka ‘epekema ma ka papa ‘epekema, a p?l? aku. Makemake ‘o ia e ho‘ohui ‘ia n? kumuhana i loko o n? mo‘oha‘awina. Ak? na‘e, i kona mana‘o ‘oi aku ka maika‘i o ka ‘?naehana kula ho‘ona‘auao ma ‘Ilelani ma mua o ko ‘Enelani. Ua ho‘?‘o ko ‘Enelani e ho‘ohana i ka mo‘oha‘awina k?helu aupuni, a ua kali wale n? ko ‘Ilelani a ‘ike ‘ia ka hopena o ko ‘Enelani ho‘okolohua ‘ana i ia ‘ano mo‘oha‘awina. Wahi a Barbara, ‘a‘ole i maika‘i ka hopena o ia mo‘oha‘awina k?helu aupuni ma ‘Enelani, no laila, ‘a‘ole i ho‘?‘o ko ‘Ilelani i ia ‘ano mo‘oha‘awina kekahi. ‘O kekahi mea ?na i ho‘ohalahala mua ai, ‘o ia ke a‘o ‘ana o n? kumu i n? haum?na pehea e noho ai no n? h?‘ike, a p?l? n? ho‘i kekahi o n? papahana ma ‘Amelika kekahi. ‘?lelo ‘o ia, hiki i n? haum?na he nui ke puka ma ka m?hele m?kau ‘?lelo ‘Ailiki, ak?, ‘a‘ole i hiki i? l?kou ke ‘?lelo iki i ka ‘?lelo ‘Ailiki. Minamina n? ho‘i.
Pono ‘o Barbara e ha‘alele no ke ki‘i ‘ana i kekahi hoaaloha ona, ak?, e ho‘omau ana m?ua i ka wala‘au ‘ana i k?ia ‘auinal?. ‘Akahi a ho‘omaka ka p?‘ani p? w?wae nui o ke “K?‘aha Honua,” no laila, e ho‘omaha iki au a ho‘omau i ke k?kau ‘ana i k?ia ‘auinal?.
Ua ho‘omaka ka papa ao k?lohelohe me ka mo‘omeheu i k?ia l?, a ua uhaele p? akula m?kou i kahi ma uka o Trá Ban, kahakai ke‘oke‘o kaulana o Glen Colm Cille. ‘O Seán ka inoa o k? m?kou kumu, a maika‘i wale n? k?na wehewehe ‘ana i ka m?‘aukala o ka ‘?ina ‘o ‘Ilelani. Ma kahi ka 20,000 makahiki aku nei, ua pa‘ap? ka mokupuni holo‘oko‘a i ka hau, ‘a‘ohe meakanu iki e ola ana ma ‘Ilelani. Ua komone‘e n? mea kanu ‘?iwi a pau mai ‘Enelani mai, a i ‘ole, ua lawe ‘ia mai n? ‘ano‘ano e ka makani a me n? manu. 817 wale n? mea kanu ‘?iwi o ‘Ilelani, a he ‘umik?m?lua m?mela ‘?iwi (a he 9 hou a‘e i lawe ‘ia mai e kanaka). Wahi a Seán, ‘a‘ohe n?hesa o ‘Ilelani, a ‘a‘ole i ‘ike ‘ia n? w?haku n?hesa kekahi. Wahi a ka mo‘olelo kahiko, ua loa‘a n? n? n?hesa ma ‘Ilelani, a ua ho‘oha‘alele ‘ia l?kou a pau e Sana Pakelika. Eia na‘e, ‘?lelo ka po‘e ‘epekema mea ola, ‘a‘ole i loa‘a iki ka n?hesa ma ka w? e ola ana ‘o Sana Pakelika
Hoihoi ka n?n? ‘ana i n? n?ele, he hi‘ohi‘ona kaulana o ‘Ilelani. He l? ua nui k?ia, a pa‘akik? maoli n? ka hele ‘ana ma luna o ka bog. Ma muli o ka nui o n? hipa e ‘ai ana ma luna o n? n?ele no ka pih?pih? ke hele, ke ‘ike nui ‘ia nei n? hale a me n? p? p?haku kahiko loa. He p?maika‘i k?ia no ka po‘e k?laikanaka, ak?, ‘a‘ole i mana‘o ‘ia he p?maika‘i ka ‘ai ‘ia o n? n?ele.
